Τετάρτη, Ιανουαρίου 03, 2007

οι περιπέτειες των ΑΕΙ μέσα από το πρίσμα των εισαγωγικών εξετάσεων



Μια προσπάθεια ιστορικής αναδρομής και καταγραφής των συστημάτων εισαγωγής στα κρατικά ΑΕΙ -σημειώσεις, αναμνήσεις


Εδωσα εξετάσεις απευθείας στις σχολές που με ενδιέφεραν, πολύ παλιά, με το παλιότερο σύστημα που υπήρχε. Πήγα σε φροντιστήριο το καλοκαίρι, αφού τέλειωσα το (εξατάξιο) γυμνάσιο, επειδή λέγαν ότι χωρίς φροντιστήριο δε μπαίνεις πουθενά. Τα περισσότερα παιδιά έκαναν το ίδιο, εκτός από λίγα, τα οποία ξεκινούσαν φροντιστήριο από την Ζ' γυμνασίου*.

Τότε, μπορουσε ένας απόφοιτος γυμνασίου να δώσει εξετάσεις σε διαφορετικές σχολές, όπως π.χ. στο Φυσιογνωστικό (βιολογία), στη Φιλοσοφική, στην Ιατρική και σε σχολή του ΕΜΠ, αν είχε τα κότσια και βόλευαν και οι μέρες που είχαν ορίσει οι σχολές. Η εξέταση του αποφοιτου γινόταν από την ίδια τη σχολή του ΑΕΙ. Αλλα Ιδρύματα, δλδ ΤΕΙ, ΤΕΕ, κλπ, δεν υπήρχαν.

Κυκλοφορούσε το ανέκδοτο (δεν είναι σίγουρο ότι πρόκειται για ανέκδοτο) ότι ο καθηγητής (μακαρίτης πια υποθέτω) Καίσαρ Αλεξόπουλος, άπλωνε τα γραπτά στο πάτωμα του γραφείου του και έβαζε τη γάτα του να περπατά πάνω τους και "περνούσε" τα πατημένα (ή τα απάτητα ίσως, δεν θυμάμαι καλά)

Οι καθηγητές των ΑΕΙ λοιπόν, είχαν μεγάλο φόρτο εργασίας, οι γονείς επιβαρυνόντουσαν με το έξοδο του φροντιστηρίου, τα παιδιά ήθελαν αξιοκρατία, έγιναν και μερικά σκάνδαλα όπως το περίφημο με την Ολγα Πίπα (αν δεν κάνω λαθος στο όνομα) ανεψιάς του ομώνυμου καθηγητή του ΕΜΠ, η οποία πέτυχε στις εξετάσεις αν και δεν συγκέντρωνε τη βαθμολογία που έπρεπε, και ο κόσμος ήταν έτοιμος να δεχτεί με χαρά μια αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής. Μια συμμαθήτριά μου πάντως, η οποία είχε πατέρα καθηγητή στο αμερικανικό κολλέγιο και έκανε ιδιαίτερα με φροντιστή ένα βοηθό καθηγητή του ΕΜΠ, πέρασε με καλή σειρά αμέσως. Αυτό που με πονηρεύει και αναφέρω το γεγονός, είναι ότι η μητέρα της είχε προεξοφλήσει την εισαγωγή της κόρης της σε συζήτηση με τους δικούς μου γονείς, συνιστώντας τους να πληρώσουν για να κάνω ιδιαίτερα, δεν υπήρχαν όμως τόσα χρήματα για ξόδεμα σε μας κι έτσι πέτυχα στο ΑΠΘ. Κρίνοντας εκ των υστέρων, μάλλον το κόστος της διαμονής επί τόσα χρόνια σε άλλη πόλη ξεπέρασε κατα πολύ το έξοδο των ιδιαίτερων μαθημάτων!

Στο γυμνάσιο συζητούσαμε ήδη τι καλά που θα ήταν να μπαίνουμε στα ΑΕΙ αξιοκρατικά, δλδ η πρώτη δεκάδα περίπου των αποφοίτων κάθε γυμνασίου να είχαν σίγουρη την εισαγωγή στη σχολή της αρεσκείας τους χωρίς την οικονομική επιβάρυνση των φροντιστηρίων**. Ετσι, το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο φάνηκε σωτήριο. Δυστυχώς, ήταν σωτήριο μόνο για τους ακαδημαϊκούς εξεταστές, μια και απαλλάχτηκαν από το φορτίο της εξέτασης τόσων γραπτών, κάτι που επωμίστηκαν οι καθηγητές των γυμνασίων.

Το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο παρουσίαζε κενά (δεν τα θυμάμαι ακριβώς και παρακαλώ όποιον κατέχει το θέμα να με συμπληρωσει και ευχαριστώ προκαταβολικά) κι έτσι υπέστη κατά καιρούς διάφορες αλλαγές. Σιγά σιγά προέκυψε το τωρινό σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, το οποίο ομαδοποιεί τις σχολές και φτάνει να αποκλείει τους αποφοίτους των επαγγελματικών λυκείων (ή όπως αλλιώς λέγονται, μπορεί να κάνω λάθος) από εισαγωγή σε ανώτατες σχολές.

Βέβαια, είναι σπάνιο ένας καλός μαθητής να μείνει απέξω από το πανεπιστήμιο. Ελα ομως που οι ανώτατες σπουδές έχουν γίνει πια είδος πρώτης ανάγκης!

Κάτι πολύ σημαντικό, αυτό το οποίο έδωσε τη χαριστική βολή στα ΑΕΙ -γνώμη μου, το εζησα απο κοντά- είναι η μετατροπή του συστήματος διδασκαλίας, η αντικατάσταση της Εδρας απο τα Τμήματα. Η Εδρα, όσο και καταπιεστική να φαινόταν, ειχε ενα βασικό πλεονέκτημα: Το πρόσωπο του καθηγητή. Ναι μεν μπορεί ο καθηγητής να παρουσίαζε ιδιορρυθμίες, αλλά ήταν ένα επιστήμων καταξιωμένος, υπεύθυνος, συνεπής στο ρόλο του. Ενημερωνόταν διαρκώς, είχε επαφή με το διεθνές γίγνεσθαι του αντικειμένου του, ήταν μια προσωπικότητα αναγνωρισμένη και όχι μόνο στη χώρα μας. Αυτό ήταν υποχρεωση και καθήκον του και, αν κάπου κάπου η αλαζονία ήταν κακός σύμβουλος, το επιστημονικό του κύρος την εξισορροπούσε άνετα. Μη ξεχνούμε εξαίρετους επιστήμονες σε διάφορα γνωστικά πεδία, οι οποίοι διακρίθηκαν διεθνώς, μη ξεχνούμε ότι το ΕΜΠ βρισκόταν ανάμεσα στα 4 καλύτερα Πολυτεχνεία του κόσμου απο άποψη παραγωγής επιστημονικού έργου.

Την εποχή*** κατά την οποία γινόταν η αλλαγή από την Εδρα στο Τμήμα, υπήρχαν έντονες συζητήσεις και ζυμώσεις, η εντύπωσή μου όμως ήταν αυτή που είναι και σήμερα, δεδομένου του (κολο)χαρακτήρα του (κολο)έλληνα -και συγγνώμη αν ενοχλεί το ωμόν της έκφρασης. Μπορεί σε άλλες χώρες να λειτουργεί καλά το σύστημα αυτό -Γερμανία ή/και Γαλλία- στην Ελλάδα όμως είναι χαμένο από χέρι. Το μαρτυρούν τα κραυγαλέα παρατράγουδα της Πάτρας και των Ιωαννίνων. Από όσο γνωρίζω, το Πανεπιστήμιο του Ηρακλείου Κρήτης έχει να παρουσιάσει κάτι σημαντικό και αυτό καταπολεμάται μέσω της συκοφαντίας -γνωστή μέθοδος των ερπετών.

Τα ΑΕΙ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης χάνονται μέσα στο πλήθος φοιτητών και καθηγητών κι έτσι η εικόνα παρουσιάζεται να ισορροπεί κάπως.

Η γνώμη μου είναι ότι το σχέδιο για την εισαγωγή των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην "αγορά" της γνώσης υπήρξε πριν την κατάργηση της Εδρας και τη δημιουργία των Τμημάτων. Τουλάχιστον, τότε που συζητούσαμε σοβαρά, φαινόταν καθαρά η πορεία. Σήμερα, κάνουμε σαν κεραυνοβολημένοι. Τόση αφέλεια;

Φυσικά και δεν γίνεται να γυρίσουμε πίσω. Πολλά έχουν αλλάξει. Ισως η κατακεφαλιά από τα ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα να αναζωπυρώσει τη λαχτάρα των διδασκόντων για γνώση και δουλειά και παραγωγή έργου στα κρατικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αφού τα κίνητρα δεν λειτουργούν για την καταπολέμηση της τεμπελιάς και του εφησυχασμού της μονιμότητας, μπορεί να λειτουργήσει ο υγιής ανταγωνισμός και όχι να ασκείται το άθλημα της τρικλοποδιάς μεταξύ ισότιμων και μη συναδέλφων εν ΑΕΙ. Διαφορετικά, είμαστε να γίνουμε με τα κρεμμυδάκια!



------------------
ΣΗΜ.1. *το γυμνάσιο ξεκινούσε από την Γ' τάξη, αν και αυτή ήταν η πρώτη, και τελείωνε στην Η' γυμνασίου.
ΣΗΜ.2. **τα φροντιστήρια φυσικα δεν έκλεισαν, ίσα ίσα τείνουν να αντικαταστήσουν τις 2 τελευταίες τάξεις του λυκείου, αν όχι ολόκληρο το λύκειο -και πληρώνονται αδρά. Πού είναι η δωρεάν παιδεία λοιπόν;
ΣΗΜ.3. ***κατά τη μεταπολίτευση, όταν "επέστρεψαν" από τα Παρίσια οι (εντός εισαγωγικών) "αντιστασιακοί" τέθηκε το θέμα της αλλαγής. Είχαν μάθει στα Τμήματα. Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε ανθρώπους οι οποίοι πράγματι ζούσαν τότε στο εξωτερικό κυνηγημένοι από τη χούντα. Δυστυχώς όμως, γνωρίζω και πολλούς οι οποίοι "έκαναν αντίσταση" τρώγοντας τα λεφτά του μπαμπά τους, χωρίς να στερούνται τα ταξίδια κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα και στις διακοπές του καλοκαιριού, και μετά γύρισαν με (δανεικές) δάφνες για να διοριστούν σε ΑΕΙ ως ΔΕΠ. Ονόματα δεν αναφέρω, υπολήψεις δεν θίγω.



8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Το λιγότερο, είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ιστορική αναδρομή που έκανες, για μας τα "νεογέννητα" που τώρα μπαίνουμε στο χορό. Να σε ενημερώσω πως δεν ανήκω σε καμιά παράταξη για να μου κάνουν μάθημα περί της ιστορικής εξέλιξης της παιδείας, και προσπαθώ να μάθω ότι μπορώ από το ιντερνετ και blogs, όπως το δικό σου, ώστε να έχω μία ολοκληρωμένη άποψη

Η ιδέα του να ορίζει ένα ΑΕΙ τις εξετάσεις για τους εισακτέους του ακούγεται ελκυστική, αλλά δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση αξιοκρατία (ότι για παράδειγμα δε μπαίνουν οι "γνωστοί"), που τουλάχιστον εγγυώνται οι Πανελλαδικές με την ανώνυμη διόρθωση των γραπτών. Μάλιστα, τρανταχτό (και υποθέτω όχι μοναδικό) το παράδειγμα του "κ" Αλεξόπουλου που ανέφερες!

Δεν έχω ΙΔΕΑ περί Έδρας - Τμήματος, και φαίνεται αρκετά σημαντικό ζήτημα. Θα μπορούσες να πεις (αν θες και με email) 1-2 πράματα παραπάνω, ή να με παραπέμψεις κάπου?

"μη ξεχνούμε ότι το ΕΜΠ βρισκόταν ανάμεσα στα 4 καλύτερα Πολυτεχνεία του κόσμου από άποψη παραγωγής επιστημονικού έργου."

!!!

"Το μαρτυρούν τα κραυγαλέα παρατράγουδα της Πάτρας και των Ιωαννίνων."

Καθότι σπουδάζω εν Ιωαννίνις, τι θα μπορούσε να σημαίνει αυτό? Γιατί το Πανεπιστήμιο μου μου φαίνεται πάρα πολύ καλό, τόσο από υποδομές όσο και από επίπεδο μορφώσεως. Παίχτηκε κάτι παλαιότερα? Να μου λεγες για το Αριστοτέλειο που γίνονται τα Σόδομα και τα Γόμορα να πω εντάξει (εκεί να δεις τι γίνεται "κάτω από το τραπέζι...")

Rodia είπε...

Σίγουρα δεν θα σπουδάζεις στο Μαθηματικό Ιωαννίνων!;-) Ρώτησε πόσοι παίρνουν πτυχίο το χρόνο από αυτό το Τμήμα, πόσοι (και αν) τελειώνουν στα 4 χρόνια, πού οφείλεται αυτή η "καθυστέρηση".
Επίσης, ρώτα πόσο κοστίζει η φωτοτύπηση των "σημειώσεων" κάποιων καθηγητών π.χ. του Παιδαγωγικού Τμήματος, οι οποίες τυχαίνει να γίνονται σε καθορισμένο φωτοτυπείο.

Οταν γράφεις "δεν έχω ΙΔΕΑ" εννοείς ότι δεν ξέρεις πώς λειτουργούσαν τα ΑΕΙ πριν την εποχή των Τμημάτων;
Τότε, ο καθηγητής ήταν ο γενικός δερβέναγας, αλλά ήταν ΕΝΑΣ. Συνήθως, ήταν σοφός.
Σήμερα, είναι πολλοί δερβέναγες. Συνήθως είναι ημιμαθείς και τόσο ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, που θυσιάζουν την πρόοδο σε όφελος της ανέλιξής τους. Πρόσφατο παράδειγμα στην Ιατρική Αθηνών.
Είμαι σκληρή; Μπα...

:-))

Miltos είπε...

Ο καθηγητής Καίσαρ Αλεξόπουλος τίμησε όσοι λίγοι το κύρος του καθηγητή. Είμαι ο Αλεξόπουλος και ζω!

Epicuros είπε...

Πράγματι, ο Αλεξόπουλος είναι από τους πιο αξιοπρεπείς ανθρώπους (και όχι μόνο καθηγητές) που έχω γνωρίσει. Τίμησε τους φοιτητές του και τους συνεργάτες του και αυτοί του το ανταπέδωσαν. Και ζει, στα 99 του χρόνια. Ελπίζω να ζήσει πολύ ακόμη.

Rodia είπε...

~~miltonios και Epicuros,
χαίρομαι που ζει ο καλός καθηγητής και άνθρωπος :)
Δυστυχώς, τα κανάλια "ενημέρωσης" ενδιαφέρονται να προβάλλουν άλλα πράγματα.
Πρόσφατα είδα ένα ντοκυμαντέρ με τον Κ. Δεσποτόπουλο και είπα ότι ίσως να αλλάξει κάτι στο κατεστημένο της τιβι, για να δούμε...

Konstantinos είπε...

Το "ανέκδοτο" με τη γάτα και τα γραπτά το είχα ακούσει και εγώ στο φροντιστήριο (1966), αλλά δεν αφορούσε τον καθηγητή Αλεξόπουλο, ο οποίος τότε είχε ήδη αποκτήσει μεγάλη φήμη σε μας. Αν ήταν γι αυτόν σίγουρα θα το θυμόμουν, ήταν όμως για κάποιο πρόσωπο άγνωστο σε μένα, που δεν μπορώ να θυμηθώ μετά από τόσα χρόνια.
Προφανώς ετόνιζε το ότι η διόρθωση των γραπτών από κάποιους (όχι από όλους) δεν ήταν αντικειμενική την εποχή εκείνη.
Άλλος καθηγητής με φήμη δίκαιου σε βαθμολογίες πολλών γραπτών ήταν ο καθηγητής μαθηματικών ΕΜΠ Φίλων Βασιλείου. Είχα ακούσει ότι οι βοηθοί του διόρθωναν τα γραπτά όλων των πρωτοετών / δευτεροετών φοιτητών ΕΜΠ, μετά όμως τα κοίταζε ο ίδιος και έβαζε αυτός το βαθμό στο καθένα.

Rodia είπε...

Κωνσταντίνε, και'γώ στο φροντιστήριο το είχα ακούσει το 1962 :) και το θυμαμαι ακριβώς επειδή αναφερόταν στον καθηγητή Αλεξόπουλο, που, καθώς λεγόταν, αγαπούσε τις γάτες.
Το αν είναι ανέκδοτο των φροντιστών ή αν αποτελεί αληθές γεγονός, δεν το εξετάζω εδώ πέρα. Απλώς, αναφέρω μια παράμετρο του τυχαίου που επενέβαινε στη βαθμολογία ενός απίστευτου όγκου γραπτών!

Konstantinos είπε...

Θυμάμαι (περίπου 1985) κάποιο συνάδελφο μηχανικό, που εργαζόταν και σε φροντιστήριο, να εκφράζει τη γνώμη που επικρατούσε εκεί λέγοντας:"Δύο χάλασαν την παιδεία, ο Παπανούτσος στη δεκαετία του 1960 και ο Γ. Ράλλης στο τέλος της δεκαετίας του 1970", εννοώντας το σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων στην ανώτατη εκπαίδευση. Εχοντας δώσει εισαγωγικές το 1967, δεν κατάλαβα ότι οι μεταρρυθμίσεις τους (και άλλες επόμενες) είχαν αποτύχει. Διόρθωσαν και κάποια στραβά, κάνοντας τις εξετάσεις πιό αντικειμενικές.

Για παραδειγμα, ένα σημείο που μας είχαν πεί για τις εξετάσεις κάθε χρονιάς πριν το 1962. Ο φροντιστής γνώριζε ποιός εξεταστής θα βάλει τα θέματα για το μάθημα. Εκ πείρας συμβούλευε τους μαθητές του για το ποιά θέματα προτιμά ο εξεταστής αυτός. Κάποτε έπεφτε αρκετά κοντά, πράγμα που αδικούσε όσους δεν ήταν μαθητές του.

Εν τούτοις μου φαινεται ότι οι αλλαγές τρέχανε συνεχώς πίσω από τις εξελίξεις, και τους έλιπε κάποιος ρεαλισμός, παρά την καλή πρόθεση υπουργείων και εισηγητών. Ο μαθητής έφθασε να προσπαθεί κυρίως να απομνημονεύσει συνταγές, έτοιμες λύσεις και ασύνδετες γνώσεις για να περάσει, χωρίς να προσπαθήσει να αυξήσει την κρίση του. Πιθανώς εξαιτίας της (υπερμετρης) ύλης και του μειωμένου ενδιαφέροντος στην τάξη. Αυτό μου φαινόταν το πιό ανησυχητικό σημείο.
Αυτές είναι προσωπικές μου αντιλήψεις έως το 2003, όταν και το δεύτερο παιδί μου τελείωσε το Λύκειο. Εύχομαι τα πράγματα να έχουν γίνει καλύτερα, τώρα πάλι άρχισε νέα "μεταρρύθμιση" στις εισαγωγικές εξετάσεις.