Ο πόνος ως ανάγκη - Η κοινωνία του πόνου

Η παροιμία που λέει «μπρος στα κάλλη τί 'ν' ο πόνος» την εποχή που πρωτοειπώθηκε, μάλλον αφορούσε άμεσα τη γυναίκα κι όλα όσα υπέφερε για να βρίσκεται μέσα στη μόδα και να αρέσει... σε ποιόν άλλο; Στον άνδρα!

Στην Κίνα γνωρίζουμε για τα λιλιπούτεια πέλματα που πετύχαιναν οι μπανταρισμένες με επάλληλους σφιχτούς επιδέσμους άμορφες μάζες οσταρίων, παραμορφώνοντας το γυναικείο πέλμα και βασανίζοντας τη γυναίκα επί αιώνες με αιώνιο πόνο, με υψηλό αντάλλαγμα την προτίμηση του άνδρα και την ξεχωριστή θέση στην κοινωνία. Οι φτωχιές γυναίκες δεν είχαν την "πολυτέλεια" των μικρών πελμάτων, γιατί έπρεπε να στέκονται καλά στα πόδια τους και να δουλεύουν στα χωράφια.

Δεν έχουν περάσει τόσα πολλά χρόνια απ' τη θριαμβευτική κατάργηση του κορσέ με τις μπανέλες -από φάλαινα παρακαλώ, αργότερα κυκλοφόρησαν οι μεταλλικές- που βασάνιζε για κάμποσους αιώνες την «πολιτισμένη» γυναίκα -του δικού μας πολιτισμού- φυλακίζοντας το σώμα της, δυσχεραίνοντας την αναπνοή της... κι όλ' αυτά γιατί; Για να είναι «του συρμού» και να αρέσει!

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για διάφορους πολιτισμούς, σε διάφορες εποχές, για παρόμοια βασανιστήρια, όπου ο πόνος αποτελούσε ανάγκη για... σωματική ανέλιξη!

Οι διάφορες θρησκείες εισήγαγαν -όχι άσκοπα- επίσης τον (ψυχικό και σωματικό) πόνο, ως μέσο πνευματικής ανέλιξης. «Ον αγαπά ο Θεός παιδεύει» λέει μια άλλη παροιμία κι ο λαός μας πιστεύει πως το πολύ το παίδεμα του ανθρώπου, το βασάνισμα της ψυχής και της ζωής τα βάσανα οδηγούν κατευθείαν στον Παράδεισο!

Το σφάλμα γεννήθηκε την ίδια στιγμή που ταυτίστηκε η έννοια της παιδείας-εκπαίδευσης με την έννοια του παιδεμού-βάσανου. Φαίνεται πως η εκτροπή αυτή συνέβη μετά τα συστηματικά σωματικά ή πνευματικά βασανιστήρια-τιμωρίες, που επέβαλλαν σκληροί παιδαγωγοί προς γνώση και συμμόρφωση, στο απώτατο παρελθόν.

Η βάση για την εκπαίδευση των νέων, που θά 'πρεπε να είναι το παράδειγμα, το υπόδειγμα του μεγαλύτερου και σοφότερου, μετετράπει -αλλοτριώθηκε θα λέγαμε σήμερα- σε τιμωρία, ποινή, εκβιασμό, βασανιστήριο σωματικό και πνευματικό, μάλλον από κάποιους εκπαιδευτές που ήταν εντελώς ακατάλληλοι να ασκήσουν το λειτούργημα του παιδαγωγού -πιθανόν ίσως επειδή οι ίδιοι δεν ήταν σε θέση ν' αποτελέσουν -ή να προβληθούν ως- παραδείγματα.

Ετσι, τα παράγωγα της λέξης παιδί, παιδειά και παιδεία που συνδεόντουσαν με το παιχνίδι, εκτροχιάστηκαν προς σημασίες εντελώς αντίθετες, όπως παιδεμός, εκπαίδευση, παιδαγωγός -και μη πει κανείς πως ακούγοντας αυτή τη λέξη δεν πάει ο νους του προς την αντίθετη του παιχνιδιού κατεύθυνση.

Ο παιδαγωγός χτυπούσε το μαθητή για να μάθει, του προξενούσε πόνο δηλαδή για να εκ-παιδευτεί με το φόβο και όχι με το παράδειγμα. Πιστεύω πως η μετάλλαξη αυτή έγινε όταν ακριβώς αποδείχτηκε πως «ο φόβος του πόνου» αποτελεί συντομότερη οδό από το «καλό παράδειγμα», λιγότερο χρονοβόρο τουλάχιστον, προς τη μάθηση.

Τώρα, πόση υποκρισία κρύβεται πίσω απ' τους μαθητές που με φόβο εκπαιδεύτηκαν και ποιά είναι η διάρκεια αυτής της μάθησης -για πότε δηλαδή πετάνε όλα τα ιδανικά στον αέρα μπροστά στο δέλεαρ μιας ικανοποιητικής αμοιβής π.χ.- και πόσο η επίδρασή τους στις μελλοντικές γενιές είναι ολέθρια, αυτά δεν συζητούνται από κανένα, αν και καθημερινά τα συναντούμε, μια και ο φόβος αποτελεί δυστυχώς τη βάση της «προηγμένης» κοινωνίας μας.

Περισσότερη πρόοδος σημαίνει περισσότερος φόβος, περισσότερος πόνος.

Σήμερα, ο πόνος ο σωματικός προκαλείται για τους ίδιους περίπου λόγους, για να αρέσουμε, να παραμείνουμε «νέοι» στην εμφάνιση φτιάχνοντας δόντια, μασέλες, φυτεύοντας τρίχες, τσιτώνοντας το δέρμα του προσώπου και υποβάλλοντας τον εαυτό μας σε εξαντλητικές ή απωθητικές δίαιτες και γυμναστικές, που δεν υπάρχει καμμιά ένδειξη πως ωφελούν την υγεία μας πραγματικά. Μια ματιά στους εκφωνητές ειδήσεων είναι η καλύτερη απόδειξη. Το άγχος τους διαπερνά την οθόνη της τηλεόρασης.

Εδώ η κινητήρια δύναμη είναι η «θέληση», δηλαδή ο φόβος δεν επιβάλλεται πλέον απ' έξω, επιβάλλεται τώρα «από μέσα», έχει παραδώσει τη σκυτάλη στη θέληση του να είμαστε αποδεκτοί, είναι ο φόβος «του να μην είμαστε αποδεκτοί» σε μια κοινωνία που νεάζει, όχι επειδή αναδεικνύει τη νεότητα και τη νεολαία με τις φρέσκιες ιδέες ως πρώτη δύναμη, αλλά υποτιμώντας ακριβώς και αποκηρύσσοντας την αξία και το λόγο του -πραγματικά- νέου ανθρώπου.

Αν ερωτηθούν ομως αυτοί που πιστεύουν πως «θέλουν» να υποβάλλονται στα σύγχρονα βασανιστήρια πόσο το θέλουν, μάλλον θ' απαντήσουν «έτσι πρέπει». Αλλη μεταβολή αυτή ή μάλλον επιστροφή στις... ρίζες! Πρέπει!...

Σήμερα η μάχη δίνεται εναντίον του χρόνου, που όμως περνάει χωρίς να μας ρωτάει. Απλά, χάνουμε κάποιο χρόνο αυτοβασανιζόμενοι κάτω απ' την επίδραση της ουτοπικής σκέψης πως έτσι τον νικάμε.

Ο χρόνος είναι ο βασικός εχθρός του ανθρώπου ή μάλλον ο εχθρός είναι η αντίληψη, η συναίσθηση του χρόνου. Ισως αυτή η αντίληψη να ήταν ο καρπός του «δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού», η γνώση του πεπερασμένου διαστήματος της ζωής μας, ότι δεν ζούμε αιώνια δηλαδή.

Από που άρχισα και που κατέληξα...

Ετσι είναι η σκέψη, ατίθασση σαν άλογο άγριο στον άνεμο τρέχει και επαγωγικά οδηγείται σε μονοπάτια που δεν έχει προδιαγραφεί η πορεία τους. Αλλοτε ομαλά κι άλλοτε δύσβατα, τα μονοπάτια της σκέψης δίνουν ικανοποίηση σ' αυτόν που τ' ακολουθεί, χάρη στις εκπλήξεις που τον περιμένουν σε κάθε βήμα.

Τελικά, θα αποκαλύψω την αφορμή που με οδήγησε να εκτεθώ: Ενα ωραίο πρωί πήγα στον οδοντίατρο επειδή είχα κάποιο πρόβλημα στα δόντια μου. Μετά τις απαραίτητες προκαταρκτικές διαδικασίες -πλάκες, κλπ- κάθησα μισοξαπλωμένη στην περίφημη «καρέκλα». Οι πρώτες ενέσεις αν και παυσίπονες ήταν αρκετά οδυνηρές. Κατόπιν, όταν άκουσα τη φράση «και τώρα, με την επόμενη ένεση θα πονέσετε λιγάκι» δε θέλησα ν' ακούσω τίποτ' άλλο. Σηκώθηκα κι έφυγα με μια εσωτερική κραυγή να με κατακλύζει: ΟΧΙ ΑΛΛΟ ΠΟΝΟ! ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΩ ΑΛΛΟ ΠΟΝΟ!!!

Φαιδρή ίσως η αφορμή, η αιτία όμως για όσα προβληματίστηκα πιστεύω πως παραμένει πολύ σοβαρή...

Η αιτία αυτή που μένει θαμένη και μη αναγνωρίσιμη για χιλιάδες χρόνια είναι αυτή που κατατρώει τον άνθρωπο κι ο πόνος θα σταματήσει -Ο ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ ΠΟΝΟΣ- όταν οι λόγοι που τον προκαλούν πάψουν να υπάρχουν.

Αυτό προϋποθέτει απελευθερωμένους και υγιείς, πνευματικά και σωματικά, ανθρώπους. Με την αποδοχή του θανάτου απο γηρατειά στο δικό μας κρεββάτι στο σπίτι μας και όχι σ' ένα απρόσωπο κρεββάτι νοσοκομείου.